قانون تجارت ایران در ماده 20 ، شرکت های تجاری را به هفت نوع به شرح ذیل تقسیم کرده است:
1. شرکت سهامی 2. شرکت با مسئولیت محدود 3. شرکت تضامنی 4. شرکت مختلط غیر سهامی 5. شرکت مختلط سهامی 6. ثبت شرکت مسئولیت محدود شرکت نسبی 7. شرکت تعاونی تولید و مصرف
در این مقاله بعضی مسائل مشترک شرکت های تجاری را به شرح ذیل مورد بحث قرار می دهیم :
اول – ثبت شرکت ها
هر چند هر شرکتی بعد از تشکیل طبق ماده 583 قانون تجارت دارای شخصیت حقوقی است با وجود این طبق ماده 195 همان قانون : " ثبت کلیه شرکت های مذکور در این قانون الزامی و تابع مقررات قانون ثبت شرکت هاست" ، بنابراین شرکت های تجاری قبل از ثبت ، از لحاظ قانون و عرف جامعه ، دارای شخصیت حقوقی شناخته شده نیستند و نیز عملاَ شرکت از نظر فعالیت های اجتماعی مواجه با مشکلاتی می شود. مثلاَ بانک ها قبل از ثبت شرکت هیچ گونه حسابی به نام آن باز نمی کنند.
ثبت شرکت تجاری، موجب اطمینان از رسمیت شرکت ، برای اعضاء و اطلاع از وضعیت شرکت برای کسانی که می خواهند با شرکت وارد معامله گردند می شود. همچنین ثبت شرکت های تجاری به دولت نیز امکان می دهد تا از نوع فعالیت، میزان سرمایه گذاری، تعداد و به طور کلی وضعیت شرکت های تجاری، که می توانند در اوضاع اقتصادی هر کشوری موثر باشند، اطلاع دقیق پیدا کرده و خط مشی اقتصادی خود را بهتر تعیین کند.
ثبت شرکت ها اگرچه مشمول مقررات مختلف بوده و در مورد شرکت های داخلی، خارجی ، بیمه ، کسبه جزء و غیره تفاوت های مختصری دارد، ولی اصول ثبت همه آن ها یکسان است که به شرح ذیل مقررات آن را مورد بررسی قرار می دهیم .
الف ) مرجع ثبت شرکت ها
مرجع ثبت شرکت ها در تهران اداره ثبت شرکت ها و در خارج از تهران ، اداره یا شعبه ثبت اسناد و در صورتی که در محل اصولاَ ثبت اسناد نباشد ، دفاتر اسناد رسمی یا دفتر دادگاه خواهد بود.
ب) نحوه درخواست
درخواست ثبت شرکت به موجب تقاضانامه ای خواهد بود که باید در دو نسخه تنظیم و حاوی نکات اساسی مربوط به هر شرکت از قبیل نام ، نوع ، مرکز اصلی ، تابعیت ، میزان سرمایه و غیره بوده و اسناد و مدارک لازم که حکایت از انجام مقررات مربوط به تشکیل هر شرکت می کند ( مثل شرکتنامه ، اساسنامه ، صورتجلسه مجمع عمومی و در مورد بعضی شرکت ها مدارک مربوط به تعهد پرداخت سرمایه شرکت و تسلیم سرمایه غیر نقدی و از این قبیل ) که در هر یک از شرکت های هفت گانه متفاوت است ، تسلیم مرجع ثبت گردد.
پس از ثبت شرکت در دفتر مخصوص و همچنین در دفتر دیگری که حاوی شماره ردیف و خلاصه شرکتنامه و اساسنامه است ، خلاصه شرکتنامه باید در ظرف ماه اول ثبت شرکت ، در روزنامه رسمی و یک روزنامه کثیرالانتشار درج گردد.
تغییرات در شرکت نیز به ترتیب فوق باید به ثبت برسد. شعب شرکت ، معمولاَ همراه با شعبه اصلی ، والا می بایست به عنوان تغییرات به ثبت برسند. ولی شرکت های فرعی باید جداگانه و به صورت مستقل با همان تشریفات ثبت شعبه اصلی به ثبت برسند، زیرا این شرکت ها دارای شخصیت حقوقی مستقل از شرکت اصلی هستند.
عدم ثبت شرکت اولاَ موجب تضامنی محسوب کردن آن است ، ثانیاَ مشمول مجازات جرایم نقدی خواهد بود.
قانون تجارت ایران در ماده 20 ، شرکت های تجاری را به هفت نوع به شرح ذیل تقسیم کرده است:
1. شرکت سهامی 2. شرکت با مسئولیت محدود 3. شرکت تضامنی 4. شرکت مختلط غیر سهامی 5. شرکت مختلط سهامی 6. ثبت شرکت مسئولیت محدود شرکت نسبی 7. شرکت تعاونی تولید و مصرف
در این مقاله بعضی مسائل مشترک شرکت های تجاری را به شرح ذیل مورد بحث قرار می دهیم :
اول – ثبت شرکت ها
هر چند هر شرکتی بعد از تشکیل طبق ماده 583 قانون تجارت دارای شخصیت حقوقی است با وجود این طبق ماده 195 همان قانون : " ثبت کلیه شرکت های مذکور در این قانون الزامی و تابع مقررات قانون ثبت شرکت هاست" ، بنابراین شرکت های تجاری قبل از ثبت ، از لحاظ قانون و عرف جامعه ، دارای شخصیت حقوقی شناخته شده نیستند و نیز عملاَ شرکت از نظر فعالیت های اجتماعی مواجه با مشکلاتی می شود. مثلاَ بانک ها قبل از ثبت شرکت هیچ گونه حسابی به نام آن باز نمی کنند.
ثبت شرکت تجاری، موجب اطمینان از رسمیت شرکت ، برای اعضاء و اطلاع از وضعیت شرکت برای کسانی که می خواهند با شرکت وارد معامله گردند می شود. همچنین ثبت شرکت های تجاری به دولت نیز امکان می دهد تا از نوع فعالیت، میزان سرمایه گذاری، تعداد و به طور کلی وضعیت شرکت های تجاری، که می توانند در اوضاع اقتصادی هر کشوری موثر باشند، اطلاع دقیق پیدا کرده و خط مشی اقتصادی خود را بهتر تعیین کند.
ثبت شرکت ها اگرچه مشمول مقررات مختلف بوده و در مورد شرکت های داخلی، خارجی ، بیمه ، کسبه جزء و غیره تفاوت های مختصری دارد، ولی اصول ثبت همه آن ها یکسان است که به شرح ذیل مقررات آن را مورد بررسی قرار می دهیم .
الف ) مرجع ثبت شرکت ها
مرجع ثبت شرکت ها در تهران اداره ثبت شرکت ها و در خارج از تهران ، اداره یا شعبه ثبت اسناد و در صورتی که در محل اصولاَ ثبت اسناد نباشد ، دفاتر اسناد رسمی یا دفتر دادگاه خواهد بود.
ب) نحوه درخواست
درخواست ثبت شرکت به موجب تقاضانامه ای خواهد بود که باید در دو نسخه تنظیم و حاوی نکات اساسی مربوط به هر شرکت از قبیل نام ، نوع ، مرکز اصلی ، تابعیت ، میزان سرمایه و غیره بوده و اسناد و مدارک لازم که حکایت از انجام مقررات مربوط به تشکیل هر شرکت می کند ( مثل شرکتنامه ، اساسنامه ، صورتجلسه مجمع عمومی و در مورد بعضی شرکت ها مدارک مربوط به تعهد پرداخت سرمایه شرکت و تسلیم سرمایه غیر نقدی و از این قبیل ) که در هر یک از شرکت های هفت گانه متفاوت است ، تسلیم مرجع ثبت گردد.
پس از ثبت شرکت در دفتر مخصوص و همچنین در دفتر دیگری که حاوی شماره ردیف و خلاصه شرکتنامه و اساسنامه است ، خلاصه شرکتنامه باید در ظرف ماه اول ثبت شرکت ، در روزنامه رسمی و یک روزنامه کثیرالانتشار درج گردد.
تغییرات در شرکت نیز به ترتیب فوق باید به ثبت برسد. شعب شرکت ، معمولاَ همراه با شعبه اصلی ، والا می بایست به عنوان تغییرات به ثبت برسند. ولی شرکت های فرعی باید جداگانه و به صورت مستقل با همان تشریفات ثبت شعبه اصلی به ثبت برسند، زیرا این شرکت ها دارای شخصیت حقوقی مستقل از شرکت اصلی هستند.
عدم ثبت شرکت اولاَ موجب تضامنی محسوب کردن آن است ، ثانیاَ مشمول مجازات جرایم نقدی خواهد بود.
آثار ثبت اختراع