علامت تجاری وسیله ای است که به تاجر یا تولید کننده جنس اجازه می دهد اجناس خود را از اجناس سایرین مشخص سازد.
ماده 1 قانون ثبت علایم تجاری و اختراعات مصوب 1 تیرماه 1310 ، علامت تجاری را به شرح ذیل تعریف می کند :
" علامت تجاری عبارت از هر قسم علامتی است اعم از نقش، تصویر ، رقم ، حرف ، عبارت ، مهر ، لفاف و غیر آن که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی ، ثبت شرکت تجاری یا فلاحتی اختیار می شود. ممکن است یک علامت تجاری برای تشخیص محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعتی یا تجار و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملکت اختیار شود".
علامت تجاری به طور عموم شامل هر نوع علامتی است که برای امتیاز یک محصول صنعتی یا تجاری یا کشاورزی از سایر محصولات مشابه آن در بازار به کار می رود. این علامت ممکن است به صورت های ذیل باشد :
1. نقش . منظور از نقش هر نوع شکلی است که حاصل تخیل و ابتکار نقاش بوده و حکایت از معنی خاصی می کند که به نحوی از انحاء ممکن است با نوع محصول نیز ارتباط داشته باشد و یا نداشته باشد مثل نقش " خورشید " برای همین نوع کالاها که ظاهراَ ارتباطی با نوع آن ندارد.
2. تصویر . منظور از تصویر نوعاَ صورت انسان ، حیوان و اشیاء است که به عنوان علامت کالایی انتخاب می شود. مثل تصویر دو آدم برای چاقو . فرق نقش و تصویر بیشتر از این جهت است که نقش ممکن است مرجع معین و مشخصی نداشته باشد اما تصویر معمولاَ صورت موجودی است که نوع آن وجود خارجی دارد.
3. رقم . منظور از رقم اعدادی است که در مورد بعضی محصولات به عنوان علامت به کار می رود مثل اعدادی که در بعضی از انواع عطرها و پودرهای آرایشی مشاهده می شود.
4. حرف. در بعضی محصولات به جای انتخاب تصویر ، حروف معینی به جای علامت انتخاب می شود که این حروف نوعاَ حروف اول نام تجاری کالا نیز می باشد مثل B.M.V برای اتومبیل و از این قبیل.
5. عبارت . عبارت مرکب از چند کلمه است و گاهی ممکن است به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد.
6. کلمه . اگر چه در قانون از حرف و عبارت به عنوان علامت یاد شده ولی از کلمه اسمی برده نشده است با این حال با توجه به اینکه اولاَ خصوصیتی در کلمه وجود ندارد تا بتوان گفت که به علت آن خصوصیت کلمه نمی تواند به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد و ثانیاَ با توجه به عبارت " و غیر آن " در خاتمه شمارش نمونه علائم در ماده 1 قانون ثبت علائم و اختراعات دلیل بر غیرحصری بودن مثال ها در ماده می باشد و بنابراین علائم تجاری منحصر به مثال های مذکور در ماده نیست و به قاعده قیاس " کلمه " را نیز می توان به عنوان علامت تجاری شناخت. بنابراین می توان کلمه " زیبا " را با املای خاص برای یک محصول یا " خوشپوش " را مثلاَ برای لباس به عنوان علامت تجاری انتخاب کرد.
7- مهر . مهر عبارت است از یک وسیله کوچک، فلزی، چوبی یا پلاستیکی که امضا یا علامت و نوشته مخصوصی به طور برجسته روی آن تعبیه شده و با فشار آن روی ظرف مخصوصی که دارای جوهر می باشد ( استامپ ) و قرار دادن آن با فشار روی کاغذ یا پارچه و غیره عین علامت یا کلمات روی آن بر روی کاغذ یا پارچه نقش می بندد.
اصولاَ مهر زمانی به کار می رفت که تجار بی سواد و فاقد امضا بودند و آن را به جای امضا به کار می بردند.
در هر حال مهر مثل هر نقش دیگری ممکن است به عنوان علامت تجاری به کار رود، مانند اینکه مهر نویسنده بعضی تقویم های قدیمی، به منظور اثبات انتساب تقویم به نویسنده یا مهر مخصوص صاحب بعضی محصولات خوراکی روی جعبه آن ها مثل گز، ممکن است به عنوان علامت تجاری شناخته شود.
8- لفاف. منظور از لفاف عبارت است از پوشش مخصوصی از مواد مختلف که روی بعضی کالاها می کشند مثل پوشش گونی مانند یا از جنس پلاستیکی که به صورت حصیر بافته شده روی بعضی از شیشه های عطر و ادکلن کشیده می شود.
این نوع پوشش ها یک نوع علامت تجاری است و قابل استفاده برای کالاهای مشابه به وسیله دیگران نیست.
همان طور که قبلاَ نیز ذکر شد، با توجه به عبارت " و غیرآن " در ماده یک مثال ها حصری نیست و هرچیزی که از نظر قانونی منعی نداشته باشد می تواند به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد.
علامت تجاری وسیله ای است که به تاجر یا تولید کننده جنس اجازه می دهد اجناس خود را از اجناس سایرین مشخص سازد.
ماده 1 قانون ثبت علایم تجاری و اختراعات مصوب 1 تیرماه 1310 ، علامت تجاری را به شرح ذیل تعریف می کند :
" علامت تجاری عبارت از هر قسم علامتی است اعم از نقش، تصویر ، رقم ، حرف ، عبارت ، مهر ، لفاف و غیر آن که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی ، ثبت شرکت تجاری یا فلاحتی اختیار می شود. ممکن است یک علامت تجاری برای تشخیص محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعتی یا تجار و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملکت اختیار شود".
علامت تجاری به طور عموم شامل هر نوع علامتی است که برای امتیاز یک محصول صنعتی یا تجاری یا کشاورزی از سایر محصولات مشابه آن در بازار به کار می رود. این علامت ممکن است به صورت های ذیل باشد :
1. نقش . منظور از نقش هر نوع شکلی است که حاصل تخیل و ابتکار نقاش بوده و حکایت از معنی خاصی می کند که به نحوی از انحاء ممکن است با نوع محصول نیز ارتباط داشته باشد و یا نداشته باشد مثل نقش " خورشید " برای همین نوع کالاها که ظاهراَ ارتباطی با نوع آن ندارد.
2. تصویر . منظور از تصویر نوعاَ صورت انسان ، حیوان و اشیاء است که به عنوان علامت کالایی انتخاب می شود. مثل تصویر دو آدم برای چاقو . فرق نقش و تصویر بیشتر از این جهت است که نقش ممکن است مرجع معین و مشخصی نداشته باشد اما تصویر معمولاَ صورت موجودی است که نوع آن وجود خارجی دارد.
3. رقم . منظور از رقم اعدادی است که در مورد بعضی محصولات به عنوان علامت به کار می رود مثل اعدادی که در بعضی از انواع عطرها و پودرهای آرایشی مشاهده می شود.
4. حرف. در بعضی محصولات به جای انتخاب تصویر ، حروف معینی به جای علامت انتخاب می شود که این حروف نوعاَ حروف اول نام تجاری کالا نیز می باشد مثل B.M.V برای اتومبیل و از این قبیل.
5. عبارت . عبارت مرکب از چند کلمه است و گاهی ممکن است به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد.
6. کلمه . اگر چه در قانون از حرف و عبارت به عنوان علامت یاد شده ولی از کلمه اسمی برده نشده است با این حال با توجه به اینکه اولاَ خصوصیتی در کلمه وجود ندارد تا بتوان گفت که به علت آن خصوصیت کلمه نمی تواند به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد و ثانیاَ با توجه به عبارت " و غیر آن " در خاتمه شمارش نمونه علائم در ماده 1 قانون ثبت علائم و اختراعات دلیل بر غیرحصری بودن مثال ها در ماده می باشد و بنابراین علائم تجاری منحصر به مثال های مذکور در ماده نیست و به قاعده قیاس " کلمه " را نیز می توان به عنوان علامت تجاری شناخت. بنابراین می توان کلمه " زیبا " را با املای خاص برای یک محصول یا " خوشپوش " را مثلاَ برای لباس به عنوان علامت تجاری انتخاب کرد.
7- مهر . مهر عبارت است از یک وسیله کوچک، فلزی، چوبی یا پلاستیکی که امضا یا علامت و نوشته مخصوصی به طور برجسته روی آن تعبیه شده و با فشار آن روی ظرف مخصوصی که دارای جوهر می باشد ( استامپ ) و قرار دادن آن با فشار روی کاغذ یا پارچه و غیره عین علامت یا کلمات روی آن بر روی کاغذ یا پارچه نقش می بندد.
اصولاَ مهر زمانی به کار می رفت که تجار بی سواد و فاقد امضا بودند و آن را به جای امضا به کار می بردند.
در هر حال مهر مثل هر نقش دیگری ممکن است به عنوان علامت تجاری به کار رود، مانند اینکه مهر نویسنده بعضی تقویم های قدیمی، به منظور اثبات انتساب تقویم به نویسنده یا مهر مخصوص صاحب بعضی محصولات خوراکی روی جعبه آن ها مثل گز، ممکن است به عنوان علامت تجاری شناخته شود.
8- لفاف. منظور از لفاف عبارت است از پوشش مخصوصی از مواد مختلف که روی بعضی کالاها می کشند مثل پوشش گونی مانند یا از جنس پلاستیکی که به صورت حصیر بافته شده روی بعضی از شیشه های عطر و ادکلن کشیده می شود.
این نوع پوشش ها یک نوع علامت تجاری است و قابل استفاده برای کالاهای مشابه به وسیله دیگران نیست.
همان طور که قبلاَ نیز ذکر شد، با توجه به عبارت " و غیرآن " در ماده یک مثال ها حصری نیست و هرچیزی که از نظر قانونی منعی نداشته باشد می تواند به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد.
ثبت بین المللی اختراع